ေဆးလိပ္ထိန္းခ်ဳပ္မရဟုဆရာဝန္အသင္းေျပာ

ထြန္းထြန္း အဂၤါေန႔၊ေမလ၃၁ရက္၂၀၁၁ခုႏွစ္၁၉နာရီ၄၈မိနစ္ . 

နယူးေဒလီ(မဇၥ်ိမ)။ ။ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္ႀကီးထြက္ပစၥည္းေသာက္သံုးမႈထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဥပေဒရွိေသာ္လည္းလိုက္နာမႈမရွိၾကေသးေၾကာင္းျမန္မာႏုိင္ငံဆရာဝန္မ်ားအသင္းက အဂၤါေန႔တြင္ေျပာဆုိလိုက္သည္။

ယင္းဥပေဒအရအမ်ားျပည္သူႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ေဆးလိပ္မေသာက္သံုးရဇုန္ သတ္မွတ္ရန္ႏွင့္ေဆးလိပ္ဗူးမ်ားကိုအလိပ္ခ်င္းမေရာင္းရန္ပါဝင္ေသာ္လည္းလက္ေတြ႔တြင္မူ မျဖစ္ေသးသည့္အေပၚေျပာဆိုျခင္းျဖစ္သည္။

“အခုသူ႔Institutionအလိုက္လိုက္ၿပီးေတာ့ေဆးလိပ္မေသာက္ရ၊ဌာနဆုိင္ရာအတြင္းမွာ ေဆးလိပ္မေသာက္ရတို႔ဘာတို႔ေတာ့ထုတ္ျပန္ထားတာရွိတယ္။အစိုးရဌာနမွာေတာ့လုပ္ထားတာ မရွိေသးပါဘူး”ဟုျမန္မာႏုိင္ငံဆရာဝန္အသင္းအေထြေထြအတြင္းေရးမႉးေဒါက္တာခိုင္စိုးဝင္းကမဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။

ေတာင္ကိုရီးယားႏုိင္ငံတြင္ေဆးလိပ္ဆန္႔က်င္ေရးလွႈပ္ရွားသူႏွစ္ဦးကစီးကရက္ပံုစံအထူးဝတ္စံုမ်ား ဝတ္ဆင္၍၂၀၁၁ခုႏွစ္ေမလ၃၁ရက္ေန႔ကမၻာ့ေဆးလိပ္မေသာက္ရေန႔အထိမ္းအမွတ္ကမ္ပိန္းတြင္ပါဝင္ ဆင္ႏႊဲေနစဥ္။(AFP PHOTO/JUNG YEON-JE)

ဥပေဒတြင္အမ်ားျပည္သူအေနျဖင့္ေဆးလိပ္ေငြ႔ရႉ႐ႈိက္ျခင္းအႏၲရာယ္မွကင္းေဝးေစရန္ေဆးလိပ္မေသာက္ရ ေနရာႏွင့္အကန္႔အသတ္ျဖင့္ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ရွိေသာသီးသန္႔ေနရာမ်ားကိုပါ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားသည္။

“ေဆးလိပ္ကိုအလိပ္အေျပမေရာင္းရ၊လက္လီမရွိရဘူးေပါ့။ထုတ္တဲ့သူကိုကန္႔သတ္တဲ့အေနနဲ႔ ဗူးလုိက္ေရာင္းရမယ္။ ဒါေပမဲ့ ကန္႔သတ္တဲ့ အသက္အပိုင္းအျခားအရ အသက္ငယ္တယ္ဆိုရင္ကိုေရာင္းခြင့္ မရွိဘူး။စည္းမ်ဥ္းေတြထုတ္ခဲ့တယ္။ဒါေပမဲ့ေရာင္းတဲ့သူေတြကိုယ္တုိင္လည္းမလုိက္နာဘူး၊ ဝယ္တဲ့သူေတြကလည္းအဲဒီလိုရတဲ့ေနရာမွာလိုက္လိုက္ဝယ္ၿပီးေသာက္ေနၾကတာပါပဲ” ဟုေဒါက္တာခုိင္စိုးဝင္းက ဆိုသည္။

ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ၾကီးထြက္ပစၥည္း ေသာက္သံုးမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဥပေဒကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၄ ရက္မွ စတင္ျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီး ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၄ ရက္ေန႔၌ အာဏာသက္ဝင္သည္။

ယေန႔သည့္ကမၻာ့ေဆးလိပ္မေသာက္ရေန႔ျဖစ္ၿပီးေဆာင္ပုဒ္မွာ“ေဆးလိပ္ေဆးရြက္ၾကီးအႏၲရာယ္ ကင္းေဝးဖုိ႔ ဥပေဒစည္းကမ္း အေလးထားလို႔ ဝိုင္းဝန္းလိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ၾကစို႔” ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္အထက္တန္းေက်ာင္းသားအေရအတြက္၏ ေဆးလိပ္ေသာက္ႏႈန္းမွာ၂ဝဝ၁ခုႏွစ္က၁ဝ.၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိရွိခဲ့ၿပီး၊၂ဝဝ၇ခုႏွစ္တြင္မူ၄.၉ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိသည္ဟုက်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာနႏွင့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ WHOတို႔ ပူးတြဲျပဳလုပ္သည့္ GlobalYouthTobaccoSurvey-GYTSစစ္တမ္းအရ သိရသည္။

လူငယ္မ်ားအၾကား ျမင္ေတြ႔ရသည္က ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိႏုိင္ေၾကာင္း ေဒါက္တာခုိင္စိုးဝင္းက ဆိုသည္။

“လူငယ္ေတြကိုသင္တန္းလုပ္တဲ့အခါမွာဆိုပါေတာ့လူ၄ဝေလာက္သင္တန္းေပးတဲ့အထဲမွာ အနည္းဆံုးေတာ့ ၄ေယာက္ေလာက္ေတာ့ျပန္ပါလာေတာ့၁ဝရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ေတာင္ေရာက္ေနတယ္။ဒါ လူငယ္အပိုင္းမွာေနာ္။က်ေနာ္ကေလာေလာဆယ္လူငယ္စီမံခ်က္ကိုပဲကိုင္ထားေတာ့လူၾကီးပိုင္းကို မသိလိုက္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ လူၾကီးေတြလည္း ေသာက္ေနၾကတာပဲ” ဟု သူက ေျပာသည္။

ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားသည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ကြမ္း အပါအဝင္

ေဆးရြက္ၾကီးေသာက္သံုးမႈတြင္မူ၂ဝဝ၁ခုႏွစ္က၅.၇ရာခိုင္ႏႈန္းရွိရာမွ၂ဝဝ၇ခုႏွစ္တြင္၁၄.၁ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးတက္လာသည္ဟု GYTS စစ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

“ကြမ္းစားတဲ့သူေတြတတ္ႏုိင္လို႔ရွိရင္ေဆးရြက္ၾကီးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးပါတဲ့92တို႔၊100တို႔ဒါေတြလည္းထည့္ၿပီး မစားေစခ်င္ဘူး။ဒါေတြကတကယ္တမ္းက်ေတာ့ေဆးရြက္ၾကီးကို ျပဳျပင္ထားတဲ့ ဟာေတြခ်ည္းပဲ။ ေနာက္ ဗမာေဆးဆိုနည္းနည္းပိုဆိုးေသးတယ္။ အထူးသျဖင့္ဗမာေဆးကိုက်ေနာ္ကြမ္းယာဆိုင္ေတြမွာ ေတြ႔တာ မႈိတက္ေနတဲ့ဗမာေဆးေတြကိုထည့္သံုးေနတာေတြဘာေတြ။အဲဒါေတြပိုဆိုးလိမ့္မယ္”ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ခံ ဆရာဝန္တဦးကလည္း မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။

ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားထဲတြင္သာမန္အရပ္သားမ်ားသာမကက်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားပင္ ပါဝင္ေနသည္။

“အမ်ဳိးမ်ဳိးေတာ့ပညာေပးတာပဲ။ပညာေပးတာမွက်ေနာ္တို႔ဆိုရင္ေဆးခန္းစာအုပ္ေတြမွာေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းရဲ႕ အျပစ္ေတြအကုန္ေရးေပးတာပဲ။ဒါေပမဲ့လုပ္ေနၾကတာပဲ။ေနာက္ဆရာဝန္ေတြ ကိုယ္တိုင္ကေဆးလိပ္ေသာက္ေနၾကတယ္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္သြားတယ္။ ကုထားရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးလိပ္ေသာက္ေနၾကတုန္းပဲ” ဟု ေဒါက္တာခိုင္စိုးဝင္းက ဆုိသည္။

ေဆးလိပ္တြင္ဓာတ္ပစၥည္းအမ်ဳိးေပါင္း၄၃ဝဝေက်ာ္ပါဝင္ၿပီး လူကို အသက္အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္သည့္ ကတၱရာ၊ နီကုိတင္း ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္၊ ဘင္ဇင္းႏွင့္ အမိုးနီးယားဓာတ္ မ်ားစြာပါဝင္သည္။

“က်ေနာ့္ေယာကၡမဆိုလည္းအဆုတ္ကင္ဆာနဲ႔ေသသြားတယ္။ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာသူကိုယ္တိုင္ သိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေအာက္က သားသမီး၊ သားေတြမွာလည္း တေယာက္ဆိုရင္လည္း အဆုတ္ကင္ဆာနဲ႔

ေလာေလာလတ္လတ္ေသသြားၿပီ။ေနာက္တေယာက္ဆိုရင္ အဲဒီေဆးလိပ္ေၾကာင့္ပဲ လွ်ာကင္ဆာျဖစ္တယ္။ ေဆးသြင္းတယ္၊ဓာတ္ကင္ရတယ္။နည္းနည္းေလးသက္သာလာတယ္။ဒါေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆုိတာ သိရဲ႕သားနဲ႔ေဆးလိပ္ျပန္ေသာက္ေနတယ္။ဆိုေတာ့စြဲေနၾကတာကိုမျဖတ္ခ်င္ၾကဘူး”ဟုရန္ကုန္ၿမိဳ႕ခံ ဆရာဝန္က ဆိုသည္။

ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ အဆုတ္ကင္ဆာႏွင့္ ခံတြင္းကင္ဆာမ်ားျဖစ္ေပၚႏုိင္ၿပီး ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါမ်ား

ျဖစ္ပြားႏုိင္ၿပီး အျဖစ္အမ်ားဆံုးႏွင့္ လူအေသအေပ်ာက္ အမ်ားဆံုးေရာဂါမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ျမန္မာႏုိင္ငံ ဆရာဝန္အသင္းအဆုိအရ သိရသည္။

“အဓိကအဆိုးဆံုးကေတာ့ကင္ဆာေပါ့ဗ်ာ။ကင္ဆာဆုိရင္လည္းပါးစပ္ထဲမွာလည္းကင္ဆာျဖစ္သလို အဆုတ္ထဲမွာလည္းကင္ဆာျဖစ္မွာပဲ။နည္းနည္းေလးေပ်ာ့သြားတဲ့အခါက်ေတာ့မွအဆုတ္ပြတယ္၊ နာတာရွည္ ေလျပြန္ေယာင္ေရာဂါေတြရမယ္။ႏွလံုးမွာဆုိရင္ေသြးေၾကာေတြက်ဥ္းလာမယ္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းလာရင္ႏွလံုးပုပ္တယ္ေပါ့။ေနာက္ခပ္ေပ်ာ့ေပ်ာ့ထဲကဆုိရင္ေတာ့အစာအိမ္အနာေပါက္မယ္။ ဒီ့ထက္ဆိုးရင္ အစာအိမ္ကင္ဆာအထိ ေရာက္လာႏိုင္တယ္” ဟု ေဒါက္တာခိုင္စိုးဝင္းက ေျပာသည္။

အစိုးရအေနျဖင့္ဥေပဒျပ႒ာန္းထား႐ံုျဖင့္မလံုေလာက္ဘဲ တြန္းအားေပးလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား လိုအပ္ေနေၾကာင္း ဆရာဝန္မ်ား အသင္းက တုိက္တြန္းသည္။

“ဥပေဒတို႔ စည္းမ်ဥ္းတု႔ိရွိေပမယ့္လည္း Enforcement အတင္းအက်ပ္ မရွိရင္ေတာ့ အလကားပဲ။ တကယ့္

ေဆးလိပ္ေရာင္းတဲ့ ေနရာေတြက ဟိုတုန္းကဆိုရင္ေတာ့ အရက္ေရာင္းလို႔ရွိရင္ အရက္က လိုင္စင္ရွိမွ

ေရာင္းရတယ္ဆိုတာမ်ဳိးလိုအတားအဆီးေလးမ်ားလုပ္လိုက္လို႔ရွိရင္ေရာင္းတဲ့ေနရာမွာအကန္႔အသတ္ ရွိလာမယ္ေပါ့။ အဲဒီ့အခါက်ရင္ ေသာက္သံုးတဲ့သူလည္း ဘာပဲေျပာေျပာ အခြန္အခ ေစ်းတက္လာလို႔ရွိရင္

ေဆးလိပ္ေစ်းတက္လာမယ္ေပါ့။ဒါေပမဲ့နယ္စပ္ကေနမဝင္ဖို႔လည္းအေရးၾကီးေသးတယ္။နယ္စပ္က ဝင္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေစ်းေပါေပါထဲကဟာေတြ ဝင္လာလိမ့္မယ္ေလ” ဟု အသင္း၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး

ေဒါက္တာခိုင္စိုးဝင္းက ေျပာသည္။

ကမၻာတဝွန္းတြင္၂ဝရာစုအတြင္းေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္ၾကီးထြက္ပစၥည္း သုံးစြဲမႈေၾကာင့္ လူေပါင္း သန္း ၁ဝဝ ကိုအသက္ဆံုး႐ႈံးေစခဲ့ၿပီး၂၁ရာစုတြင္လူေပါင္းသန္း၁ဝဝဝအသက္ဆံုး႐ႈံးေစမည္ဟုWHOက ခန္႔မွန္းထားသည္။

အစိုးရအေနျဖင့္ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍မီဒီယာကိုအသံုးခ်ရန္ႏွင့္ထိေရာက္စြာ လုပ္ေဆာင္ရန္လည္း လိုအပ္ေၾကာင္း ဆရာဝန္အသင္းက ဆိုသည္။

“အဓိကကေတာ့MultiMediaအကုန္သံုးရမွာပဲ။အသံလည္းထုတ္ျပရမယ္။႐ုပ္ေတြလည္း ထုတ္ျပႏုိင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့အဆင္ေျပေလာက္တယ္လုိ႔က်ေနာ္ယူဆတာပဲ။ဘာျဖစ္လုိ႔ဆိုေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကျဖန္႔ခ်ိႏုိင္လို႔ရွိရင္ပိုေကာင္းမယ္။ဒါေပမဲ့႐ုပ္ျမင္သံၾကားထုတ္လႊင့္တဲ့စရိတ္က ၾကီးတယ္ေလ။ေစ်းၾကီးတယ္ဆိုေတာ့ေတာ္႐ံုတန္႐ံုလည္းအစိုးရကမလုပ္ရင္ေတာ့က်ေနာ္တို႔လည္း မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ဒါ အစိုးရကေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလုပ္ေနပါၿပီ။ဒါေပမဲ့တကယ္လူၾကည့္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ မလာေသးဘူး” ဟု ေဒါက္တာခိုင္စိုးဝင္းက ေျပာဆိုသည္။