အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပက္သက္မႈ

 .အစဥ္အလာ၊ ဓေလ့ထံုးစံေတြက အမ်ဳိးသမီးေတြကို အားနည္းသူမ်ားလို႔ သတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ မိသားစုအတြင္းမွာေရာ၊ ျပင္ပမွာပါ အမ်ဳိးသားမ်ားအေပၚမွာ မွီခိုေနရသူမ်ားအျဖစ္ ခြဲျခားဆက္ဆံခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြကို မ်ဳိးဆက္သစ္ျပန္႔ပြားေရး၊ အိမ္မႈကိစၥျပဳလုပ္ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား လုပ္ကိုင္ဖို႔အတြက္သာ သတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကၿပီး အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မႈက႑ကို လ်စ္လ်ဴရွဳခံခဲ့ရပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ဝင္စားမႈနည္းပါးတယ္လို႔ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မႈသေဘာတရား၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မႈကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားမ်ားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မႈကို တိုးျမႇင္႔ေပးႏိုင္မယ္႔ မဟာဗ်ဳဟာမ်ားအေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။

ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မႈဆိုရာဝယ္

ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳဆိုတာ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အုပ္စုဖြ႔ဲၿပီးျဖစ္ျဖစ္ သူတို႔ရဲ႕ ဘဝေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳရွိေစမယ္႔ အစိုးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအေပၚမွာ တက္ၾကြစြာ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါဝင္ပတ္သက္ရာမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္တဲ႔ ကိစၥရပ္ေတြမွာ ပါဝင္ရတာ ရွိသလို အတိုက္အခံအျဖစ္ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳေတြလဲ ရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားက ႏုိင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳဆိုတာကို ပံုသ႑ာန္ႏွစ္မ်ဳိး ခြဲျခားသတ္မွတ္ ထားၾကပါတယ္။ ပထမတမ်ဳိးကေတာ႔ သမရိုးက် ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာျဖစ္တဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္း ေတြမွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္တဲ႔ conventional politics သ႑ာန္ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းမွာ ဒီလိုသမရိုးက် ႏုိင္ငံေရးရာေတြကို လံုးဝစိတ္ဝင္စားမွဳမရွိတဲ႔ totally inactive လူေတြရွိသလို၊ ႏုိင္ငံေရးသမားဘဝကို အလံုးစံု ခံယူသြားတဲ႔ complete activists ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကိုပဲ စိတ္ဝင္စားတဲ႔ voting specialsts ေတြ၊ မိမိရဲ႕ကိုယ္ေရးကိုယ္တာနဲ႔ သက္ဆိုင္မယ္႔ ႏုိင္ငံေရးရာေလာက္ကိုပဲ စိတ္ဝင္းစားတဲ႔ parochial participants ေတြ၊ ေဒဆိုင္ရာကိစၥရပ္ေတြကိုပဲ စိတ္ဝင္စားတဲ႔ campaigners ေတြစသည္ျဖင္႔ လူအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ စိတ္အေထြေထြ ရွိပါတယ္။

အခုလို သမ႐ုိးက်ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါဝင္ပတ္သက္တာမဟုတ္ပဲ ခ်ီတက္ပြဲေတြ၊ ဆႏၵျပပြဲေတြ၊ ေတာ္လွန္းေရးဆင္ႏႊဲမွဳေတြအေနနဲ႔ ပါဝင္တာကိုေတာ႔ Contentious Politics အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ ႏွိင္ငံေရးရာ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳလို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။ ဒီအသြင္သ႑ာန္ႏွစ္မ်ဳိးမွာ တူညီမွဳေတြ ရွိသလို ျခားနားမွဳေတြလဲ ရွိပါတယ္။ တူညီမွဳေတြကေတာ႔ စနစ္တက် ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ထားတဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ပံုစံႏွစ္မ်ဳိးလံုးမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ေလးစားမွဳရွိတဲ႔ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါဝင္ေနတတ္သလို ပံုမွန္စနစ္တက် စီမံခ်က္နဲ႔ ျပဳလုပ္တဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြလဲ အသြင္ႏွစ္မ်ဳိးလံုးမွာ ရွိပါတယ္။ ျခားနားခ်က္ကေတာ႔ contentious politics ဟာinstitutionalized political boundaries ရဲ႕ ျပင္ပမွာ လွဳပ္ရွားတာျဖစ္သလို၊ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္သူမ်ားကလဲ ဒီလို institutional channels ေတြဟာ အလုပ္မျဖစ္ဘူးလို႔ ထင္ျမင္ယူဆၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုကာလ မတိုင္ခင္အထိ ဒီအသြင္သ႑ာန္ႏွစ္မ်ဳိးလံုးမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳအေပၚ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိခဲ႔ပါတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကာလေရာင္ေတာ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ၊ စိတ္ေနစိတ္ထားေတြ တိုးတက္ျမင္႔မားလာတာနဲ႔အမွ် အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ contentious politics မွာ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳႏွဳန္းဟာ သိသိသာသာ ျမင္႔တက္လာသလို conventinal politics မွာ ပါဝင္ပတ္သက္လာၾကတဲ႔ အမ်ဳိးသမီးပါလီမန္အမတ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲေတြလဲေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ေသာ ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲ အေတြးအေခၚေတြရွိေနတဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္ေခတ္မွီမွဳ ေနာက္က်ေႏွးေကြးတဲ႔ အမ်ဳိးသားတစ္စုကသာ အာဏာရေနတဲ႔ ႏိုင္ငံေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြမွာက်ေတာ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳေတြကို နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ ကန္႔သတ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတတ္ၾကပါတယ္။

အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳကို ေလ်ာ႔နည္းေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား

(၁) အေတြးအေခၚ

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေလ႔လာသူ Eisenstein ကေတာ႔ အမ်ဳိးသားေတြ ဦးေဆာင္လႊမ္းမိုးတဲ႔ စနစ္အေနနဲ႔ Patriarchy ဟာ ဇီဝေဗဒအရ ကြဲျပားမွဳရွိေနတဲ႔ က်ား၊ မကို အမ်ဳိးသားေတြအေပၚ အေလးေပးထားတဲ႔ လူေနမွဳစနစ္ပံုစံထဲက အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးေတြအျဖစ္ အစဥ္အဆက္ ခြဲျခားလာမွဳေတြေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ေဝးကြာလာတယ္လို႔ ဆိုထားခဲ႔ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေလ႔လာသူ Rich ကလဲ Patriarchy ဆိုတာကို အမ်ဳိးသားေတြကေန တိုက္ရိုက္အင္အားေတြ၊ ဖိအားေပးမွဳေတြ၊ ဓေလ႔ထံုးစံေတြ၊ အဆုိအမိန္႔ေတြ၊ ဘာသာစကားေတြ၊ ပညာေရးစာအုပ္စာတမ္းေတြ၊ အလုပ္ခြဲေဝသတ္မွတ္မွဳေတြ၊ ဘာသာတရားအဆိုအမိန္႔ေတြကို အသံုးျပဳၿပီး အမ်ဳိးသမီးေတြကို ဘယ္က႑မွာပါရမယ္၊ မပါရဘူး စသျဖင္႔ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္တဲ႔ လူမွဳေရး၊ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ စနစ္တခုလို႔ အဓိပၸာယ္ဖြဲ႔ဆိုထားခဲ႔ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင္႔ ဒီလို အေတြးအေခၚေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို အိမ္တြင္းဝန္းက်င္မွာသာ မိခင္၊ ဇနီးအေနနဲ႔ ေနထိုင္က်င္လည္ေစၿပီး၊ အမ်ဳိးသားေတြကိုသာ public sphere နဲ႔ ပါဝင္ပတ္သက္ေစခဲ႔ပါတယ္။

ဒါေၾကာင္႔လဲ ကိုယ္႔ဘဝအေပၚမွာပါ သက္ေရာက္မွဳရွိေနတဲ႔ ႏိုင္ငံေရးရာေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးရဲ႕ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင္႔ေတြ အားနည္းလာခဲ႔ၾကတာပါ။ အမ်ဳိးသမီး အခြင္႔အေရးလွဳပ္ရွားသူေတြနဲ႔ တိုးတက္တဲ႔ အျမင္ရွိတဲ႔ အမ်ဳိးသားအခ်ဳိ႕ေၾကာင္႔သာ ေနာက္ပိုင္းမွာ တစတစ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ မဲေပးပိုင္ခြင္႔၊ ပါလီမန္အမတ္ေရြးခ်ယ္ခံခြင္႔၊ ဆႏၵျပပြဲမ်ားမွာ ဦးေဆာင္ပါဝင္ခြင္႔ စတဲ႔ အခြင္႔အေရးေတြရရွိလာခဲ႔ၾကတာပါ။ အခြင္႔အေရးဆိုတာ အိမ္ထဲ ထိုင္ေနရံုနဲ႔ အလိုလိုရလာမယ္႔ အရာမဟုတ္ပါဘူး။ ပထမဆံုး မိမိမွာ ရပိုင္ခြင္႔ေတြ၊ အခြင္႔အေရးေတြ ရွိတယ္ဆိုတာ သိရပါမယ္။ ဒီအတြက္ အမ်ဳိးသမီးအခြင္႔အေရး လွဳပ္ရွားသူေတြက အသိပညာေပးရပါမယ္။ ဒီလိုလာၿပီဆိုတဲ႔အခါမွာလဲ ေတာင္းယူ၊ တိုက္ယူရပါမယ္။ ေမြးရာပါ လူ႔အခြင္႔အေရးကို တျခားလူတစ္ေယာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူတစ္စုရဲ႕ လက္ထဲကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ထိုးအပ္ၿပီး ခ်ဳပ္ကိုင္ျခယ္လွယ္ခြင္႔ေပးထားရင္ လူျဖစ္ရက်ဳိးမနပ္ပဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လူသားတိုင္းဟာ ေမြးရာပါ လူ႔အခြင္႔အေရးကို ခံစားခြင္႔ ရွိသင္႔ပါတယ္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးရာ

ႏိုင္ငံေရးေတြျဖစ္တဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳေတြမွာ အမ်ဳိးသားမ်ားကသာ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳဟာလဲ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳကို ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ၊ အစိုးရထဲမွာ အမ်ဳိးသားေတြပဲ ပါဝင္ေနခဲ႔ရင္ ႏိုင္ငံေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြကို အမ်ဳိးသားအျမင္နဲ႔သာ ၾကည့္ရွဳဆံုးျဖတ္တတ္ၾကတာေၾကာင္႔၊ လူဦးေရတစ္ဝက္ေက်ာ္ရွိတဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဳထားတာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ဒါေၾကာင္႔ ဒီလို ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အစုိးရေတြကို လူထုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ မသတ္မွတ္ႏုိင္ပါဘူး။ အစဥ္အလာေတြအရ အမ်ဳိးသားေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္သြယ္လာရင္ေတာင္ ဇနီး၊ မိခင္ေတြအေနနဲ႔သာ ေခၚေဆာင္လာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါကို contentious politics conventional politics ေတြမွယ အမ်ဴိးသမီးေတြ ပါဝင္လာတယ္လို႔ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။

(၃) ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ စီးပြား၊ လူမွဳေရးရာ

ကမၻာ႔ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳေတြ၊ စီးပြားေရး လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခြင္႔ေတြကို ကန္႔သတ္ထိန္းခ်ဳပ္ ထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လဲ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ပါဝင္ပတ္သက္မွဳ အခြင္႔အလမ္းေတြ နည္းပါးေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခက္က အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အမ်ဳိးသားေတြအေပၚ မွီခိုသူေတြလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ႔ အျမင္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ အေပၚ ႏွိမ္႔ခ်ဆက္ဆံမွဳစတာေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳကို ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ားစုရဲ႕ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အလုပ္အကိုင္ရရွိမွဳ၊ ဝင္ေငြ၊ ပိုင္ဆိုင္မွဳစတဲ႔က႑ေတြမွာ အမ်ဳိးသားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအၾကား ကြဲျပားျခားနားမွဳ (gender disparities) ေတြရွိေနဆဲပါပဲ။ တကယ္ေတာ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ဒီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ လူဦးေရ တဝက္ေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဝင္ေငြေတြ ယုတ္ေလ်ာ႔ေနျခင္းဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုးရဲ႕၊ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဝင္ေငြေတြ ယုတ္ေလ်ာ႔ေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က အလုပ္ခြဲေဝမွဳနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ အိမ္မွဳကိစၥေတြ၊ ကေလးသူငယ္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္မွဳေတြကို အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕အလုပ္လို႔ ယူဆထားတဲ႔ အစဥ္အလာေတြေၾကာင္႔ အခ်ိန္ရွားပါးမွဳျပႆနာကို အမ်ဳိးသမီးေတြ ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ဥပမာ- အမ်ဳိးသမီတစ္ေယာက္ဟာ အိမ္မွဳကိစၥေတြ၊ ခ်က္ျပဳတ္ေရးေတြကိုလဲ အလုပ္မသြားခင္ျပဳလုပ္ရမယ္၊ အိမ္ဝင္ေငြအတြက္လဲ အလုပ္လုပ္ရမယ္၊ အလုပ္ကျပန္လာရင္လဲ ကေလးသူငယ္တာဝန္ေတြ၊ ခ်က္ျပဳတ္ေရးတာဝန္ေတြပါ ယူရမယ္၊ သူ႔အမ်ဳိးသားကေတာ႔ အလုပ္ေလးပဲ လုပ္ေနမယ္ဆိုရင္ ဒီအမ်ဳိးသားဟာ မိသားစုတာဝန္ရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုကိုသာ တာဝန္ယူႏိုင္တဲ႔ အရည္အခ်င္းအဆင္႔မွာသာ ရွိေနပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ အလုပ္တာဝန္ကို ညီညီမွ်မွ်ွ ခြဲေဝေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင္႔ မိသားစုအေရးကို က်ား၊ မ မခြဲျခားပဲ အတူတူေဆာင္ရြက္ေနၾကတဲ႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာျခင္းဟာ အျပန္အလွန္ေလးစားမွဳ၊ တာဝန္ေက်မွဳေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး လူ႔ေဘာင္ေလာက သာယာခ်မ္းေျမ့ေရးကို အားေပးေထာက္ကူျပဳပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင္႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ အခ်ိန္ရွားပါးမွဳ၊ ဝန္ပိမွဳ၊ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြကို ေျဖေဖ်ာက္ႏိုင္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ လူအဖြဲ႔အစည္းအေပၚ၊ ႏုင္ငံေရးရာေတြအေပၚ contribution လုပ္ႏိုင္မွဳရာႏွဳန္းေတြ တက္လာပါတယ္။

လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တိုးတက္မွဳဆိုတာ ေခ်ာတိုင္တက္တာနဲ႔ အလားသ႑ာန္တူပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုလံုး တိုးတက္ဖို႔ ပခံုးေပၚပဲနင္းနင္း၊ ေခါင္းေပၚပဲနင္းနင္း ကိုယ္႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအျမင္႔ေရာက္ဖို႔ကို အားေပးကူညီၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ဒီေခ်ာတိုင္ေပၚ သူမတက္ရ၊ ငါမတက္ရ ခြဲျခားၿပီး လုပ္ေနၾကမယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ပ်က္စီးမွဳေရာဂါ စတင္ေနၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါ တစတစ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားလာတာနဲ႔အမွ် လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုလံုးကို ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေစေတာ႔တာပါပဲ။

အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳ တိုးျမႇင္႔ေရး မဟာဗ်ဴဟာမ်ား

(၁) Gender quotas

ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွင္းပိုင္းကစၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီမဟာဗ်ဴဟာကို စတင္က်င္႔သံုးလာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးရာမွာ အမ်ဳိးသားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးအၾကား gender gap ျဖစ္ေနတာကို ျဖည့္ဆည္းဖို႔ အခ်ဳိ႕ေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို power structure အတြင္း ရာခိုင္ႏွဳန္းသတ္မွတ္ၿပီး ထည့္သြင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျပန္အလွန္ျငင္းခုန္မွဳေတြကေတာ႔ ရွိုေနပါတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုရင္ gender gap ျပႆနာဆိုတာက အမ်ဳိးသမီးေတြကို power structure ထဲ မ်ားလာေအာင္ ထည့္သြင္းတာတစ္ခုတည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ မရႏိုင္တာေၾကာင္႔ပါ။ ေပၚလစီေရးရာ ကိစၥျဖစ္တဲ႔အတြက္ power structure ကို ေထာက္ကူေပးႏုိင္မယ္႔ supporting mechanisms အမ်ားအျပားလဲ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒီလိုေဆာင္ရြက္လာတဲ႔ အခါမွာ elite women ေတြပဲ ပါဝါထဲမွာ ပါလာတာမ်ဳိးျဖစ္သြားတတ္ၿပီး၊ လူထုလူတန္းစားအသီးသီးက အမ်ဳိးသမီးေတြကို ကိုယ္စားမျပဳသလို ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးေတြကို political empowermenr လုပ္ရာမွာ gender quotas ဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းက လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ redistributive justice နဲ႔ ဆက္စပ္ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) အမ်ဳိးသမီးႏုိင္ငံေရးကြန္ယက္

ေနာက္တစ္နည္းကေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အခ်င္းခ်င္း ကြန္ယက္တည္ေဆာက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ထံုးတမ္းအစဥ္အလာမ်ားေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ကင္းကြာခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနကေန ရုတ္တရက္ gender quotas ေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံေရးထဲ ေရာက္လာတဲ႔အခါမွာ ႏိုင္ငံေရးအသိပညာ အားနည္းမွဳေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ အစိုးရ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိလာတတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ညံ့တာ၊ အသံုးမက်တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ဆိုတာကို အမ်ဳိးသမီးေတြကသာ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ႔ၿပီး၊ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ပါဝင္ခြင္႔ မေပးခဲ႔တာေၾကာင္႔ နားကလည္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုလူေတြကို သင္တန္းေပးမွဳေတြ၊ hands-on experiences ေတြနဲ႔ အမ်ဳိးသားမ်ားက လက္တြဲေခၚရမွာ ျဖစ္သလို၊ အမ်ဳိးသမီး ႏိုင္ငံေရးသမား အခ်င္းခ်င္းကလဲ စည္းလံုးညီညြတ္စြာ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမွဳ၊ လက္တြဲေခၚေဆာင္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ကgender quotas နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အရည္အခ်င္းအရ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ မေလးမစား ဆက္ဆံခံရမွဳေတြ၊ အေရးမစိုက္မွဳေတြ၊ ဖယ္ရွားရန္ ႀကဳိးပမ္းအားထုတ္မွဳေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးအႀကီးအကဲရဲ႕ တာဝန္ေပးမွဳဆိုၿပီး ဂရိမစိုက္မွဳေတြ စတဲ႔ ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ၾကရတတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုျပႆနာေတြကို စိတ္ဓာတ္ၾကံ့ခိုင္စြာ ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔ အမ်ဳိးသမီး ႏိုင္ငံေရးကြန္ယက္ေတြ လိုအပ္လွပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုတာဟာ အမ်ဳိးသားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး ႏွစ္မ်ဳိးလံုးနဲ႔ ေပါင္းစပ္တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးဆိုတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အေရးပါတဲ႔ အစိတ္အပိုင္းေတြပဲလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးလူဦးေရဟာ အမ်ဳိးသားလူဦးေရထက္ကို ပိုၿပီးမ်ားေနပါတယ္။ ဒီလို လူဦးေရ တဝက္ေက်ာ္ရဲ႕ တိုးတက္မွဳ အခြင္႔အလမ္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးရာ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳေတြကို ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလံုးကို ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေအာင္၊ တိုးတက္မွဳ ေႏွာင္႔ေႏွးေအာင္ ျပဳလုပ္တာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ေရျမင္႔မွ ၾကာတင္႔မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏိုင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳ ေလ်ာ႔နည္းတာဟာ ေရနည္းေနတာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတိုးတက္ျမင္႔မားမွဳဆိုတဲ႔ ၾကာပန္း တင္႔တင္႔တယ္တယ္ပြင္႔လာဖို႔က အမ်ဳိးသမီးေတြအေပၚမွာလဲ အမ်ားႀကီး မူတည္လွပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးပါဝင္ပတ္သက္မွဳကို ေလ်ာ႔က်ေစႏိုင္တဲ႔ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ဝိုင္းဝန္းဖယ္ရွားၾကရင္း ျမန္မာ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတိုးတက္မွဳကေန ကမၻာတစ္ဝွမ္းက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအားလံုး တိုးတက္ျမင္႔မားဖို႔ ဝိုင္းဝန္းေဆာင္ရြက္ၾကပါစို႔လို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါတယ္။

ခင္မမမ်ဳိး (၉၊ ၃၊ ၂၀၀၉)

ရည္ညႊန္းကိုးကား

Eisenstein,Z (1984) Contemporary Feminist Tnought, Unwin, London

Keck, M. & Sikkink, K. (1998) Activit Beyond Borders: Advicacy Networks in International Politics, Cotnell University Press, NY

Kennedy- Pipe, C. (2007) “Gender and Security“ in Collins, A.(ed.) Contemporary Security Studies, Oxford University Press, Oxford

Lovenduski, J. (1992) “Gender and Politics“ in Hawkesworth, M. & Kogan. M. ( eds)

Encyclopedia of Government and Politics, Routledge, London & NY

Phillops, A. (1998 ) Feminism & Politics, Oxford University Press, Oxford