ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ဒီမုိကေရစီဓေလ့

NEJ / ၃ ၾသဂုတ္ ၂၀၀၉


ေရွ႕ႏွစ္၌ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပမည္ျဖစ္၍ ဒီမုိကေရစီရရန္ နီးလာၿပီဟု အစုိးရ၀ါဒျဖန္႔သမားမ်ား ေပၚလစီေဆာင္းပါး ေရးသည္ကုိ ေတြ႔ရ၏။ စစ္အစုိးရဘက္မွ ေရးေနၾကေသာ္လည္း ေ၀ဖန္တုိက္ခုိက္ခံရသူမ်ားတြင္ ျပန္လည္ေခ်ပခြင့္ မရွိၾကပါ။ ဤသည္မွာ တဖက္သတ္အႏုိင္က်င့္ေသာ စစ္အစုိးရေခတ္ ႏိုင္ငံေရးဓေလ့ျဖစ္၏။ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္း ဇူလုိင္လအေစာပုိင္း၌ ၾကပ္ေျပးေနျပည္ေတာ္သုိ႔ သြားသည့္အခါတြင္လည္း တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးမည္ဟု ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊက အာမခံလုိက္သည္။

ေျပာခ်င္သလုိေျပာ၍ လုပ္ခ်င္သလုိလုပ္သည္မွာ ဗမာစစ္ဗုိလ္၏အက်င့္ျဖစ္သည္။ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ လုိအပ္သည့္ အေျခခံမ်ားကုိ မေတြ႔ရေသးပါ။ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပႏုိင္ေရးအတြက္ ပထမလြတ္လပ္ရန္လုိ၏။ ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္သူကုိ စည္းကမ္းနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားပါက လြတ္လပ္မည္မဟုတ္ပါ။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာစည္း႐ုံးခြင့္ႏွင့္ မဲဆြယ္ခြင့္ရွိရန္လုိသည္။ ဤသုိ႔လုပ္ခြင့္မရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ အခမ္းအနားသာျဖစ္၏။

ေရြးေကာက္ပြဲအခမ္းအနား (Ceremonial Election) လုပ္႐ုံျဖင့္ ဒီမုိကေရစီကုိ အစပ်ဳိးႏုိင္မည္မဟုတ္ပါ။ ဒီမုိကေရစီဓေလ့ ထုံးစံမ်ားကုိ အရင္ဆုံးမျပဳစုမပ်ဳိးေထာင္ဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ျမႇင့္တင္ရာမေရာက္ပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပႏုိင္႐ုံျဖင့္ ဒီမုိကေရစီရၿပီဟု မေျပာႏုိင္ပါ။ အစုိးရအာဏာကုိ ဥပေဒျဖင့္ ကန္႔သတ္ၿပီး ႏုိင္ငံသားမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးရွိမွ ဒီမုိကေရစီဟု ေခၚႏုိင္ပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ လြတ္လပ္မႈသည္ ေရြးေကာက္ပြဲထက္ အေရးႀကီးသည္ဟု ဆုိျခင္းျဖစ္၏။

လြတ္လပ္စြာ ေ၀ဖန္ေဆြးေႏြးႏုိင္မွသာလွ်င္ ျပည္သူ႔အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲလာႏုိင္ပါသည္။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ကုိ ဗမာစစ္အစုိးရအဆက္ဆက္က ပိတ္ပင္ထားသည္ကုိ ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ျပည္သူျပည္သားမ်ား လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚမည္ကုိ မည္မွ်ေၾကာက္သည္ကုိ သိႏုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း လြတ္လပ္႐ုံျဖင့္ ျပည္သူ႔အေတြးအေခၚ ခ်က္ခ်င္းေျပာင္းသြားမည္မဟုတ္ပါ။ အေျခခံက်ေသာကိစၥႏွင့္ အက်င့္ပါေနေသာ ကိစၥမ်ားတြင္မူ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသာ ေျပာင္းလဲႏုိင္သည္ကုိ ေတြ႔ရ၏။ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ အတင္းအက်ပ္ ပိတ္ပင္ထားေသာ အယူအဆမ်ားကုိ စတင္ေဆြးေႏြးပါက ပထမပုိင္းတြင္ လက္မခံႏုိင္ၾကသည္က မ်ား၏။

သုိ႔ေသာ္လည္း ယင္းအယူအဆကုိ အဆက္မျပတ္အေလးအနက္ တင္ျပႏုိင္ပါက ျပည္သူတရပ္လုံး လက္ခံစဥ္းစားသည့္ အဆင့္ထိ ေရာက္သြားႏုိင္၏။ ပိတ္ပင္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အေတြးအေခၚႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အေတြးအေခၚသည္ ကြဲျပားျခားနားပါသည္။ အျပန္အလွန္ေ၀ဖန္မႈသည္ ဒီမုိကေရစီဓေလ့ျဖစ္၏။ ႏုိင္ငံေရးလုပ္သူတုိင္း ေ၀ဖန္ခံႏုိင္ရပါမည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ႏွင့္ စုေ၀းခြင့္သည္ မဲဆႏၵေပးပြဲထက္ပုိ၍ အေရးႀကီးေပသည္။

ဗမာစစ္အစုိးရ စီစဥ္ေနေသာ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္ထားေသာ ေစ်းကြက္ပုံစံျဖစ္ေန၏။ အစုိးရခြင့္ျပဳေသာ အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္လူပုဂၢိဳလ္ကသာ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရပါလိမ့္မယ္။ လြတ္လပ္ေသာ ေစ်းကြက္တြင္ ဤသုိ႔ေသာ ကန္႔သတ္ခ်က္မထားဘဲ ျပည္သူလူထုလုိအပ္သည့္ ကုန္ပစၥည္းကုိ တီထြင္ထုတ္လုပ္ေပးပါသည္။ တနည္းဆုိပါက ဒီမုိကေရစီက်ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံးေသာႏုိင္ငံ၌သာ က်င္းပႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေၾကာင့္ ေၾကာက္လန္႔ေနေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၌ ဒီမုိကေရစီေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပ၍ မရပါ။ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိေရးသားခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာစည္း႐ုံးခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာစုေ၀းခြင့္ ရွိမွသာ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္အစစ္အမွန္ကုိ တင္ေျမႇာက္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။

အစုိးရတည္ေထာင္ေသာ ႏုိင္ငံေရးပါတီကုိ ထင္သလုိလုပ္ခြင့္ျပဳ၍ ျပည္သူလူထုတည္ေထာင္ေသာပါတီကုိ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ မည္ဆုိပါက တရားမွ်တေသာေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ဒီမုိကေရစီရင့္က်က္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၌ပင္လွ်င္ အစုိးရပါတီသည္ ပုိ၍အခြင့္အေရးရသည္။ ႐ုံးကားသုံး၍ ေရြးေကာက္ပြဲစည္း႐ုံးေရးဆင္းျခင္းသည္ အခြင့္ထူးတမ်ဳိးပင္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အဂၤလန္၌ ေရြးေကာက္ပြဲနီးၿပီဆုိပါက တီဗြီ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ေရဒီယုိမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီအားလုံးကုိ အညီအမွ် အသံလႊင့္ခြင့္ ေပးရပါသည္။ ဤအခြင့္အေရးမ်ဳိး ဗမာစစ္အစုိးရေပးႏုိင္လွ်င္ ဒီမုိကေရစီျမႇင့္တင္ရာေရာက္သည္။

အျပစ္အနာအဆာ လုံး၀ကင္းရွင္းေသာ စနစ္ဟူ၍မရွိႏုိင္ပါ။ ဒီမုိကေရစီစနစ္၌လည္း အားနည္းခ်က္မ်ားရွိသည့္အတြက္ ႏုိးၾကားတက္ႂကြေသာ ျပည္သူလူထုသည္ အၿမဲတမ္းေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔လုိသည္။ ထုိေၾကာင့္ လြတ္လပ္မႈသည္ အေရးႀကီးသည္ဟု ေျပာေနရျခင္းျဖစ္၏။ တရားမွ်တရန္ မည္သုိ႔လုပ္မည္ဆုိေသာ အခ်က္သည္လည္း အေရးႀကီးသည္။ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပႏုိင္ရန္ စံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားထားရွိရမည္ဟု ႏုိင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက ယုံၾကည္ၾကသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ၾကားေနအဖြဲ႔အစည္းက ႀကီးၾကပ္မွသာ တရားမွ်တမည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ ႀကီးၾကပ္သူသည္ မဲလိမ္မႈကုိ ကာကြယ္ႏုိင္၍ မဲေရတြက္ရာ၌ ကၽြမ္းက်င္ရန္လုိအပ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္သူအားလုံးကုိ ရဲသား၊ စစ္သားႏွင့္တရား႐ုံးက ေက်ာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံရန္လုိသည္။ ယွဥ္ၿပိဳင္သူအားလုံးသည္ သတင္းမီဒီယာကုိ အသုံးျပဳခြင့္ ရွိရပါလိမ့္မည္။ ေရြးေကာက္ပြဲစည္းကမ္းျဖင့္ အတုိက္အခံကုိ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ ကင္းရွင္းရပါမည္။ လွ်ဳိ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္က်င့္သုံး၍ မဲဆႏၵေပးမႈႏွင့္ မဲေရတြက္မႈကုိ တသီးပုဂၢလမ်ားက ေစာင့္ၾကည့္ရန္လုိသည္။ မဲေရတြက္မႈကုိ အမ်ားေရွ႕၌ သိသာျမင္သာေအာင္ လုပ္ႏုိင္ရပါလိမ့္မည္။ ျပႆနာျဖစ္ပါက ဘက္မလုိက္ဘဲ ေျဖရွင္းႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းကုိ ႀကိဳတင္ေဖာ္ျပရန္ လုိအပ္၏။ ဤအခ်က္မ်ားျဖင့္ ညီၫြတ္မွသာလွ်င္ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဟု သတ္မွတ္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။

ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လုိက္ေသာ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္မ်ားသည္ အျမင့္ဆုံးအာဏာပုိင္အဖြဲ႔ ျဖစ္ရပါလိမ့္မည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဗမာစစ္အစုိးရေခတ္ (၄၇) ႏွစ္ အေတြ႔အႀကံဳကုိ ၾကည့္ပါက ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္သည္ စစ္အာဏာရွင္၏ အခုိင္းခံျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရ၏။ ၾကပ္ေျပးေနျပည္ေတာ္၌ ေျခကုပ္ယူထားေသာ စစ္ဗိုလ္တစုသည္ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္မ်ား၏ အဆုံးအျဖတ္ကုိ နာခံမည္လားဆုိသည္မွာ စဥ္းစားစရာျဖစ္ေန၏။

လြတ္လပ္ေသာေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတုိင္း စစ္တပ္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာပါတီမ်ား ႐ႈံးၾကသည္မွာ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အစဥ္အလာကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေန၏။ ၁၉၆၀ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ တည္ၿမဲဖဆပလ ခြက္ခြက္လန္ေအာင္ ႐ႈံးသြားရျခင္းသည္ စစ္တပ္ေထာက္ခံေသာပါတီအျဖစ္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက ျမင္ေန၍ျဖစ္၏။ ဤသည္ကုိ သတိမရဘဲ ၁၉၉၀ ၌ ေရြးေကာက္ပြဲ က်ငး္ပသည့္အခါ စစ္တပ္ေထာက္ခံေသာပါတီ အႀကီးအက်ယ္႐ႈံးျပန္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ မဆလေခတ္ (၂၅) ႏွစ္တြင္ တပါတီတည္း ရွိသည့္အတြက္ မဆလသူခုိးကုိသာ မဲဆႏၵေပးခဲ့၏။ ထုိေၾကာင့္ လြတ္လပ္မႈမရွိပါက လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ စစ္တပ္အလုိေတာ္မ်ားသည္ ေသခ်ာေပါက္ႏုိင္ေသာနည္းကုိ သုံးလိမ့္မည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။

တရားမွ်တမႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈမရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ အာဏာရအဖြဲ႔အစည္းသည္ (၉၀) ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ အႏုိင္ရႏုိင္၏။ စင္ကာပူ၊ အီဂ်စ္၊ ကေမာၻဒီယား စသည့္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံး၏။ ေရြးေကာက္ပြဲပုံမွန္က်င္းပေသာ စင္ကာပူ၌ လီကြမ္ယူးတုိ႔ သားအဖႀကီးစုိး၏။ အီဂ်စ္၌ မူဘာရတ္၊ ကေမာၻဒီယား၌ ဟြန္စင္၊ ဇင္ဘာေဘြ၌ မူဂါဘီ ႀကီးစုိးသည္။ ဗမာျပည္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္မ်ားသည္လည္း သူတုိ႔ကုိ အမီလုိက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနပုံရ၏။